Deze pagina geeft bijzonderheden over deze werf. Als u de pagina gelezen hebt kunt u hem sluiten. U komt dan terug op de detailpagina over het schip.
Er ging in de metingen nog
al eens iets fout bij het overnemen van de werfnaam: vaak kregen de scheepsmeters de naam van de werf niet te zien
maar werd die verteld door de schipper of de eigenaar. De meters schreven op wat ze dachten te horen.
Bovendien was het handschrift van de meters niet altijd even duidelijk, dus bij het digitaliseren
van de scheepsgegevens ging ook nog wel eens wat mis. We hebben getracht de naam van de werf
te achterhalen zoals die door de werf zelf het vaakst gebruikt werd. In dit geval dus:
"B. de Groot, Scheepswerf De Toekomst".
De werfcode is: =Groot-Delft
Desgewenst kunt u alle metingen van schepen van deze werf inzien, onafhankelijk van de spelling die in de metingen voor de werf gebruikt is.
Het adres van de werf was Tot mei 1905: Scheepmakerij 133, vanaf mei 1905 Rotterdamscheweg 81 in Delft (N.B.: voor Vrijenban: zie aldaar.).
(De positie op het kaartje is bij benadering.)
Er staan 144 metingen voor deze werf in de database. Daarvan zijn er 26 eerste (of enige) metingen, dus met redelijke zekerheid unieke schepen.
De werf bouwde hoofdzakelijk binnenschepen.
Het eerste bouwjaar (dus niet meetjaar!) dat in de metingen voor de werf vermeld wordt is 1900.
Het laatste bouwjaar dat in de metingen voor de werf vermeld wordt is 1923.
Afgezien van overduidelijke schrijffouten en misinterpretaties komen we in de metingen de volgende namen
voor de werf tegen:
Hoewel de werf tot 1905 aan de Scheepmakerij in Delft gevestigd was en vanaf mei 1905 aan de Rotterdamscheweg 81, liggen die twee adressen zò dicht bij elkaar dat ik aanneem dat het om hetzelfde werfterrein gaat en dat alleen ofwel het postadres veranderde, ofwel er een nieuw kantoor gevestigd is. Ik voer beide addressen dus op als één werf, misschien ten onrechte.
Veel metingen geven Vrijenban als plaats van de werf aan. De gemeente Vrijenban is op 1 januari 1921 opgeheven en grotendeels bij de gemeente Delft gevoegd; enkele kleinere gedeelten werden toegevoegd aan de gemeente Pijnacker.
De werf is in 1880 opgezet door Bastiaan de Groot, over wie ik verder niet veel te weten kom. Hij had twee zoons: Daniël (1882 - 1919) en Gerhardus Elias (? - ?) die zich ook in het scheepsbouwvak bekwaamden. Hij had ook een dochter, Cornelia (1888-1915?) die in 1910 trouwde met Anthony van Vliet (1884 - 1942). De zwagers Daniél de Groot en Anthony van Vliet huren in 1909 de werf De Onderneming van Arie Schram in Slikkerveer. Volgens het boekje van A. en H. van Vliet kopen ze werf pas in 1911. Maar zie de alinea hieronder: ik kan me niet voorstellen dat beide zwagers een gehuurde werf in de firma inbrachten.
In 1910 zijn de beide werven die inmiddels in de familie waren omgezet in één firma met vier firmanten: "Ingevolge Art. 28 Wetboek van Koophandel. Bij akte 12 Januari 1910 van den te Ondshoorn gevestigden Notaris R. VAN DEN BERG verleden is tusschen de Heeren DIRK FORMA Junior te Delft, DANIËL DE GROOT en GERHARDUS ELIAS DE GROOT, beiden te Vrijenban, en ANTHONY VAN VLIET te Slikkerveer, gem. Ridderkerk woonachtig, allen Scheepsbouwmeester, aangegaan eene Vennootschap van Koophandel onder de Firma: „SCHEEPSBOUW-MAATSCHAPPIJ, voorheen B. DE GROOT", gevestigd te Vrijenban bij Delft en ten doel hebbende het uitoefenen van het scheepsbouwbedrijf, het koopen en verkoopen, zoomede het verhuren van schepen en vaartuigen, benevens het optreden als expert en als agenten van assuranties in verband met scheepsaangelegenheden, alsmede het maken van ijzerconstructies. De Vennootschap — die thans hare werven heeft te Vrijenban en te Slikkerveer — is aangegaan voor onbepaalden tijd, aangevangen den 1en Januari 1910 [...]." Anthony van Vliet is dus de schoonzoon van Bastiaan de Groot, over Dirk Forma Jr kom ik niets te weten.
Nou, die onbepaalde tijd duurde niet lang. Op 1 januari 1912 wordt die vennootschap alweer ontbonden. Wat is er gebeurd? Ruzie in de familie? "De liquidatie van de ontbonden vennootschap zal geschieden door den heer Bastiaan de Groot, scheepsbouwmeester te Vrijenban." (Schoon-) vader Bastiaan mag dus puin ruimen. Daniël de Groot en Anthony van Vliet gaan verder met de werf De Onderneming in Slikkerveer, beter bekend als De Groot en Van Vliet. Wat er juridisch bezien gebeurt met de werf in Vrijenban tussen 1 januari 1912 en 1 januari 1914 is onduidelijk.
Eind november 1913 is de opslag van de werf in vlammen opgegaan. Ook een naastgelegen machinefabriek, van ene M.T. de Groot, is daarbij verbrand. Bij een verslag van die brand wordt de werf in de pers de eerste maal als "De Toekomst" aangeduid. Die M.T. de Groot komen we noch eerder, noch later tegen. Is het familie van Bastiaan de Groot, of is dezelfde achternaam gewoon toeval?
Op 1 januari 1914 wordt opnieuw een firma B. de Groot opgericht. Dit keer zijn er maar twee vennoten: Gerardus Elias de Groot en Paulus in 't Veld ("zich ook schrijvende Intveld"). Er is geen sprake meer van de werf in Papendrecht, alleen nog in Vrijenban.
In een nieuwjaarsadvertentie in de Delfsche Courant van 31 december 1914 gebruikt de werf zelf ook de naam De Toekomst: "Bij den aanvang van 1915 bieden wij aan onze handelsvrienden en verdere bekenden onze welgemeende gelukwenschen aan. B. DE GROOT, Scheepsbouwwerf „De Toekomst". Vrijenban, 1 Januari 1915." Eind 1914 heeft B. de Groot 4 schepen op stapel staan: twee sleepschepen van elk 520 ton en twee motorboten van 35 en 50 ton. Ter vergelijking: Scheepswerf Vrijenban van H. Boot en zonen, verderop langs de Vliet gelegen, heeft op dat moment 16 schepen op stapel staan. Maar in 1916 liggen de verhoudingen anders: in dat jaar heeft "Scheepswerf 'De Toekomst' van de Firma B. de Groot (Intveld & De Groot), Delft (Vrijenban)" acht schepen te water gelaten, tegenover tien voor Boot. Wat kon De Toekomst hartje 1e Wereldoorlog dat Boot niet kon? Nou, misschien wel iets dat de Duitsers niet zinde. De werf is in 1917 om onbekende reden op de Duitse "Zwarte Lijst" geplaatst, de lijst van bedrijven waar Duitsers geen zaken mee mogen doen. Dat doet zich voelen: in 1917 liep er nog maar één schip van stapel bij De Toekomst.
Daarna wordt het stil, in de pers en in de metingen. In 't Veld (of Intveld) blijkt in 1922 een scheepsbouwkundig bureau te hebben. Kennelijk is de firma inmiddels geruisloos ontbonden, althans, er is in de pers geen sprake meer van ofwel De Toekomst, ofwel De Groot. Na 1923 valt voor Intveld kennelijk qua scheepsbouw ook het doek: er zijn geen metingen van later datum. Wat er met het werfterrein gebeurd is is me niet duidelijk.
(JS, juli 2022)
Aanvullingen en verbeteringen zijn altijd welkom! E-mail ze naar wervenlijst[at]s2ho.nl
Vervang [at] door een apestaartje (@). Zo krijgen wij beduidend minder spam!