Werf: Havenbedrijf Vlaardingen Oost N.V. (HVO)

in Vlaardingen

Deze pagina geeft bijzonderheden over deze werf. Als u de pagina gelezen hebt kunt u hem sluiten. U komt dan terug op de detailpagina over het schip.

Toelichting

Er ging in de metingen nog al eens iets fout bij het overnemen van de werfnaam: vaak kregen de scheepsmeters de naam van de werf niet te zien maar werd die verteld door de schipper of de eigenaar. De meters schreven op wat ze dachten te horen.
Bovendien was het handschrift van de meters niet altijd even duidelijk, dus bij het digitaliseren van de scheepsgegevens ging ook nog wel eens wat mis. We hebben getracht de naam van de werf te achterhalen zoals die door de werf zelf het vaakst gebruikt werd. In dit geval dus: "Havenbedrijf Vlaardingen Oost N.V. (HVO)".

Algemeen

De werfcode is: =HVO-Vlaardingen
Desgewenst kunt u alle metingen van schepen van deze werf inzien, onafhankelijk van de spelling die in de metingen voor de werf gebruikt is.

Het adres van de werf was Schiedamsedijk in Vlaardingen.  
(De positie op het kaartje is bij benadering.)

Er staan 18 metingen voor deze werf in de database. Daarvan zijn er 13 eerste (of enige) metingen, dus met redelijke zekerheid unieke schepen.

De werf was niet gespecialiseerd in één soort vaartuigen.

Het eerste bouwjaar (dus niet meetjaar!) dat in de metingen voor de werf vermeld wordt is 1943.

Het laatste bouwjaar dat in de metingen voor de werf vermeld wordt is 1978.

Andere namen voor deze werf

Afgezien van overduidelijke schrijffouten en misinterpretaties komen we in de metingen de volgende namen voor de werf tegen:

Bijzonderheden

Dat was oorspronkelijk wat de naam doet vermoeden: een overslagbedrijf. Grote naam op de achtergrond is het staal- en kolenbedrijf Thyssen & Co (Thans: ThyssenKrupp) dat mijnen en staalfabrieken over heel Duitsland bezat (en bezit). In 1913 kocht Thyssen & Co een stuk land in Vlaardingen met de bedoeling daar een overslagbedrijf voor kolen en erts te stichten.

De Eerste Wereldoorlog zorgde voor vertraging, maar op 31 december 1919 werd het Havenbedrijf Vlaardingen Oost opgericht. Inmiddels gebruikte Thyssen -- een bedrijfsnaam die na W.O. I niet erg in trek was bij de geallieerden -- de handelsnaam "Vulcan" (of, in Nederland, "Vulcaan") voor veel van zijn dochterondernemingen. In Rotterdam werd de "Handels- en Transportmaatschappij Vulcaan" het vehikel voor de activiteiten van de familie. Dit bedrijf richtte op 31 december 1919 het Havenbedrijf Vlaardingen Oost op. In eerste instantie was het de bedoeling dat dit overslagbedrijf rechtstreeks aan kades aan de Nieuwe Maas zou gaan werken, maar in 1923 werd een bestaande haven, het "Haventje van Prins" overgenomen en uitgebreid tot de Vulcaanhaven. De Vulcaanhaven was tot 1960 de grootste haven van Europa die in particuliere handen was.

Terzijde: de Vulcaanhaven heeft niets met de Vulcanwerft in Stettin te maken zoals in veel literatuur, inclusief Wikipedia, beweerd wordt. De enige link die ik kan vinden is dat Thyssen in 1916 een aandeel nam in de Bremer Vulkan (jawel, met een "k") in Vegesack (bij Bremen). Maar Thyssen had totaal geen bemoeienis met de Vulcanwerft in Stettin. Thyssen gebruikte al voor W.O. I de naam "Vulcan" als een soort handelsnaam voor veel aktiviteiten. En zo waren er wel meer bedrijven met die naam: een Rijnrederij Vulcaan, een Vulcaan Kolenmaatschappij, enzovoorts. Allemaal dochters van Thyssen & Co. Maar bij de oprichting van het HVO was de Vulcanwerft Stettin niet betrokken.

HVO groeide uit tot een heel groot overslagbedrijf voor erts en steenkool. Het lossen van de schepen waarmee die werden aangevoerd en het overslaan in Rijnschepen, gingen niet altijd zachtzinnig. Er trad nogal eens schade op. Het havenbedrijf herstelde de schade aan de schepen in eigen beheer. De eerste die op de beschadigde schepen aan het werk ging was bankwerker Koos van der Meer die afkomstig was van een scheepswerf uit Maassluis. Allengs breidde dit werk zich uit en in 1929 werd er een scheepsreparatieafdeling opgericht. Weer wat later werden er ook andere werkzaamheden door dat bedrijf aangenomen, zoals constructiewerk. Daarvoor werd er een constructieloods gebouwd en een ketelhuis waar stoomketels van zeeschepen werden gerepareerd. De officiële naam was "Havenbedrijf Vlaardingen Oost, afdeling Scheepsbouw". (Die toevoeging wordt in de metingen niet gebruikt.) De werf was vooral bedoeld als reparatiewerf voor bovenwaterwerk ("reiswerk"), met later verbouwingen, inbouw van machines en (eerder) stoomketels. Er werd maar mondjesmaat nieuwbouw uitgevoerd.

In maart 1943 liep de werf schade op bij een Amerikaans bombardement op het nabijgelegen Wilton-Fijenoord. In September 1944 saboteerden de Duitsers de hele Rotterdamse haven. In ieder geval werden de ertsoverslagkranen van HVOopgeblazen, wat er precies met de scheepsbouwaktiviteiten gebeurde is onduidelijk. Blijkens meting R15024N wist het HVO al eind 1945 een stoomsleepboot voor eigen gebruik in de vaart te brengen.

Na W.O. II werden de werfactiviteiten geconcentreerd aan de westzijde van de Vulcaanhaven. De overslag bleef plaatsvinden aan de noord- en oostzijde. In 1951 werd een dwarshelling bijgebouwd en later een afbouwkade. Midden jaren '60 werden de loodsen vernieuwd.

Iinmiddels was de neergang in de scheepsbouw en -reparatie ingetreden. De Nederlandse scheepsbouwers zochten concentratie. Voor HVO leek het gunstig om in 1969 de werf van Figee (zie: =Figee-Vlaardingen) over te nemen, die twee dokken en een nieuwbouwbedrijf had in de Wilhelminahaven (die grenst aan de Vulcaanhaven). Maar ook de overslag werd eind jaren '60 verlieslatend. Uiteindelijk werd het hele bedrijf noh in 1969 overgenomen door Frans Swarttouw, die het in tweeën splitste: de overslag werd onderdeel van Swarttouw, de andere bedrijven (waaronder de werf) werden verzelfstandigd onder de naam "HVO N.V.".

Swarttouw had HVO bedoeld als sterfhuisconstructie voor de constructie- en scheepsbouwwerkzaamheden. Maar de Thyssen groep greep in. In 1977 stak Thysssen er opnieuw kapitaal in en werd het bedrijf geherstructureerd. De nieuwe naam werd officieel "Vlaardingen Oost Bedrijven BV". In de jaren '80 was de werf toch weer verlieslatend. In 1987 werd hij overgenomen door Wilton-Feijenoord, die de werf in 1992 doorverkocht aan Damen Shipyards Group. Damen sloot de faciliteit in de Vulcaanhaven in 2004. De ertskranen werden pas in 2018 en 2019 ontmanteld. Thans is de Vulcaanhaven in gebruik bij diverse scheepvaartmaatschappijen.

Wat de metingen betreft: meting A1705N is flauwekul. Dit gaat over een kraakschip dat in 1892 (27 jaar voor de oprichting van HVO) gebouwd zou zijn. In de Ligger staat "Werf van Vlaardingen". Een overijverige bewerker heeft daar bij de digitalisering van gemaakt "Havenbedrijf Vlaardingen Oost". Dat is natuurlijk een fout, die in 2023 uit de database verwijderd zal worden.

In 1957 heeft HVO een constructiewerkplaats geopend in Bergum in Friesland. Het is nooit de bedoeling geweest dat hier schepen gebouwd zouden worden, maar kennelijk kroop het bloed ... de metingen G13801N en HN191 zijn twee metingen van een (en dezelfde) duwbak die in Bergum is gebouwd. Misschien is daar wel meer gebouwd aan pontons e.d. Ik voer die constructiewerkplaats toch niet op als "werf": ze is nooit als zodanig bedoeld geweest, en er valt (behalve voor die twee metingen) niet meer na te gaan welke metingen in welke vestiging gebouwd kunnen zijn. Deze constructiewerkplaats is in 2004 mee verkocht aan Damen, die hem heeft samengevoegd met de voormalige werf van Jac. Bodewes. (Zie: =Damen-Bergum)

(JS, mei 2022)

Literatuur en bronnen

Aanvullingen?

Aanvullingen en verbeteringen zijn altijd welkom! E-mail ze naar wervenlijst[at]s2ho.nl
Vervang [at] door een apestaartje (@). Zo krijgen wij beduidend minder spam!