Werf: Hendrik Holtman

in Stadskanaal / Onstwedde

Deze pagina geeft bijzonderheden over deze werf. Als u de pagina gelezen hebt kunt u hem sluiten. U komt dan terug op de detailpagina over het schip.

Toelichting

Er ging in de metingen nog al eens iets fout bij het overnemen van de werfnaam: vaak kregen de scheepsmeters de naam van de werf niet te zien maar werd die verteld door de schipper of de eigenaar. De meters schreven op wat ze dachten te horen.
Bovendien was het handschrift van de meters niet altijd even duidelijk, dus bij het digitaliseren van de scheepsgegevens ging ook nog wel eens wat mis. We hebben getracht de naam van de werf te achterhalen zoals die door de werf zelf het vaakst gebruikt werd. In dit geval dus: "Hendrik Holtman".

Algemeen

De werfcode is: =Holtman-Stadskanaal
Desgewenst kunt u alle metingen van schepen van deze werf inzien, onafhankelijk van de spelling die in de metingen voor de werf gebruikt is.

Het adres van de werf was Hoofdkade 165 in Stadskanaal / Onstwedde.  
(De positie op het kaartje is bij benadering.)

Er staan 194 metingen voor deze werf in de database. Daarvan zijn er 54 eerste (of enige) metingen, dus met redelijke zekerheid unieke schepen.

De werf bouwde hoofdzakelijk binnenschepen.

Het eerste bouwjaar (dus niet meetjaar!) dat in de metingen voor de werf vermeld wordt is 1897.

Het laatste bouwjaar dat in de metingen voor de werf vermeld wordt is 1941.

Andere namen voor deze werf

Afgezien van overduidelijke schrijffouten en misinterpretaties komen we in de metingen de volgende namen voor de werf tegen:

Bijzonderheden

De werf is uitstekend gedocumenteerd door zowel Jaap Meijering (die kennelijk heeft gesproken met de laatste Henk Holtman) als door George Snijder.

Opgericht in 1852 door Hindrik Driesman uit Nieuwe Pekela, op de toenmalige hoek van het Stadskanaal en de Buinermond. De Buinermond is in 1971 gedempt, maar de naam Brugkade herinnert er nog aan.

Driesman trouwde met Geesina Niks. Het echtpaar kreeg één kind, een dochter, Rikste (1856-1927) . Driesman overleed in 1870. Zijn weduwe zette het bedrijf voort. In 1877 trouwde Rikste Driesman met Hendrik Holtman (I) (1852-1950), die net als Driesman uit Nieuwe Pekela kwam. Hij nam de werf van de zijn schoonmoeder over. Het echtpaar kreeg drie kinderen, waaronder Hendrik Holtman Hzn (1878-1963).

In 1901 trouwde Hendrik Holtman Hzn met Marchien Braam (1881-1959). Het lijkt erop dat hij toen ook de dagelijkse leiding van de werf overnam. Althans, volgens Meijering liet Holtman Sr. voor zichzelf een villa bouwen aan de Hoofdstraat 126, dus aan de overkant van het Kanaal. (De villa aan de Hoofdstraat 126 bestaat nog.) Hendrik Hzn en zijn vrouw betrokken het huis bij de werf. Hendrik Hzn en Marchien Braam kregen volgens Genealogie Online vier kinderen, die alle vier volwassen werden, drie meisjes en één jongen: Hendrik Holtman (III) (1905-1985). Maar volgens Meijering is er nóg een zoon geweest, Pieter, die boer werd in 2e Exloërmond. Dat wordt straks interessant.

In 1905 is er achter de werf, aan de Molenwijk, een dwarshelling gebouwd, voor scheepsreparatie en -onderhoud. Meijering vertelt daarover: "Voor een borrel bedienden vier mannen de lieren om het schip op de helling te takelen. In 1913 werd er een motor aangeschaft die dit werk overnam. Totaal vier schepen konden er samen op de helling worden geplaatst." De werkplaats die nu nog op het terrein staat is gebouwd in 1917. Wegens schaarste aan bouwmateriale tijdens W.O. I werden daar enkele kerkramen in gezet.

Het is niet bekend wanneer Hendrik Holtman III de werf heeft overgenomen van zijn vader. Hij is nooit getrouwd en is met twee, eveneens ongetrouwde, zusters in het huis bij de werf blijven wonen. Niet getrouwd en geen kinderen. Maar de zoon van die eerder genoemde broer Pieter (die boer was geworden) had geen zin in het landbouwbedrijf en nam uiteindelijk de werf over. Dit was weer een Henk Holtman (1946- ). Hij kwam in 1963, 17 jaar oud, in de leer bij zijn oom op de werf. Het wordt nergens vermeld, maar ik vermoed dat hij de voornaamste bron van Meijering is, vandaar dat ik meer op Meijering vertrouw dan op Genealogie Online.

In 1971 werd de Buinermond gedempt - en dus de dwarshelling van de werf. Al eerder, eigenlijk al na W.O. II, werd het Stadskanaal ook te klein om nog vrachtschepen te kunnen bouwen of onderhouden. Henk Holtman, die na de dood van zijn oom in 1985 de werf officieel overnam, richtte zich daarom op het bouwen, verhuren en repareren van kleine motorjachten.

Henk Holtman kreeg rond 2010 ziekte van Parkinson. In 2015 moest hij de werf sluiten. Eind mei 2019 is de werf verkocht. De nieuwe eigenaars hebben twee jaar lang niets van zich laten horen, maar kondigden eind augustus 2021 aan dat ze de werf "stevig" willen opknappen. Wat dat betekent bij projectontwikkelaars moet je altijd maar afwachten ...

De scheepsmetingen stoppen al in 1941. Dus de gemeten schepen zijn merendeels gebouwd door Hendrik Holtman Hzn en Hendrik Holtman III. Veel bolpramen en kleine motorscheepjes, wat te verwachten valt voor een werf in deze streken. Opmerkelijk is dat er maar liefst 35 metingen zijn van schepen die in de (crisis-) jaren dertig gebouwd zouden zijn. Verder is de verhouding (metingen van) verbouwde schepen en nieuwgebouwde schepen bijna 4 : 1. Dat is hoog. De werf was dus kennelijk meer reparatiewerf dan nieuwbouwwerf. Daar staat tegenover dat 54 zeker weten nieuwgebouwde schepen in 44 jaar niets is om je voor te schamen!

(JS, november 2021)

Literatuur en bronnen

Aanvullingen?

Aanvullingen en verbeteringen zijn altijd welkom! E-mail ze naar wervenlijst[at]s2ho.nl
Vervang [at] door een apestaartje (@). Zo krijgen wij beduidend minder spam!