Deze pagina geeft bijzonderheden over deze werf. Als u de pagina gelezen hebt kunt u hem sluiten. U komt dan terug op de detailpagina over het schip.
Er ging in de metingen nog
al eens iets fout bij het overnemen van de werfnaam: vaak kregen de scheepsmeters de naam van de werf niet te zien
maar werd die verteld door de schipper of de eigenaar. De meters schreven op wat ze dachten te horen.
Bovendien was het handschrift van de meters niet altijd even duidelijk, dus bij het digitaliseren
van de scheepsgegevens ging ook nog wel eens wat mis. We hebben getracht de naam van de werf
te achterhalen zoals die door de werf zelf het vaakst gebruikt werd. In dit geval dus:
"Gebr. Van Rijswijk".
De werfcode is: =Rijswijk-Wageningen
Desgewenst kunt u alle metingen van schepen van deze werf inzien, onafhankelijk van de spelling die in de metingen voor de werf gebruikt is.
Het adres van de werf was Grebbedijk nr. 7 en 9 in Wageningen.
(De positie op het kaartje is bij benadering.)
Er staan 38 metingen voor deze werf in de database. Daarvan zijn er 5 eerste (of enige) metingen, dus met redelijke zekerheid unieke schepen.
De werf bouwde hoofdzakelijk binnenschepen.
Het eerste bouwjaar (dus niet meetjaar!) dat in de metingen voor de werf vermeld wordt is 1909.
Het laatste bouwjaar dat in de metingen voor de werf vermeld wordt is 1929.
Afgezien van overduidelijke schrijffouten en misinterpretaties komen we in de metingen de volgende namen
voor de werf tegen:
Later is de werf overgenomen of opgevolgd door de werf Scheepswerf J.W. Jansen in Wageningen.
Het adres dat ik opgeef is afkomstig uit een aanvraag Hinderwetvergunning uit 1921.
Dit was de voortzetting van de werf van Bernardus van Tienhoven, waar geen metingen van zijn. (En dus geen werfbeschrijving bij S2HO.) De werf was gebouwd op een landtong in de haven. Het is niet duidelijk wanneer de Gebr. Van Rijswijk de werf hebben overgenomen, de oudste metingen van schepen van Van Rijswijk geven als bouwjaar 1909 op. Van Tienhoven was in 1891 nog bouwer van houten schepen, de eerste schepen van Van Rijswijk waren al van staal.
De gebroeders Van Rijswijk waren (vermoedelijk) de zoons van H.W. van Rijswijk, die in 1904 nog een werf voor houten schepen bezat aan het "Renkumsche Veer onder Heteren". H.W. van Rijswijk is op 24 juli 1913 failliiet gegaan. Hij wordt dan aangeduid als "scheepsbouwmeester te Wageningen." Misschien heeft hij de werf wèl overgenomen van Van Tienhoven, en is die na zijn faillissement in 1913 voortgezet door zijn zoons? Of is er toch sprake van twee werven?
Er was nòg een werf van B.W. van Tienhoven, namelijk aan de Veerdam in Randwijk, dus aan de overkant van de Nederrijn. Die werf is geliquideerd in 1896. Volgens het boekje "Wageningen in oude ansichten" heeft de gemeente de werf in Wageningen 1896 gekocht en sindsdien verhuurd. Maar in eerste instantie kennelijk nog aan Van Tienhoven, want de werf in Wageningen was in januari 1897 nog in handen van "een" Van Tienhoven, namelijk W.M. van Tienhoven. (Een zoon van Bernardus?) Hij biedt in die maand "een partij scheepsafbraak, bestaande in Planken, Posten en Brandhout, alles Eikenhout" aan. Op 22 juli 1902 weer zo'n verkoop, de werf is dan nog steeds in handen van "de heer Van Tienhoven".
Dan blijft het heel lang stil, totdat de Wageningsche Courant in een verslag van de gemeenteraadsvergadering van 16 oktober 1913 één zinnetje an de werf wijdt: "De scheepswerf wordt verhuurd aan de Gebr. v. Rijswijk, van jaar tot jaar." Was dat nieuw, of was dat een voortzetting van een al bestaande huurovereenkomst, "van jaar tot jaar"? Dat er geen discussie over was doet vermoeden dat het gaat over de verlenging van een bestaand contract. Dat zou ook beter te rijmen zijn met de eerste metingen van Van Rijswijk uit 1909. Dus de Gebr. Van Rijswijk moeten de werf overgenomen hebben tussen 1902 en 1913.
Misschien kunnen we het nog nader bepalen. In juli 1908 slaan drie jongens om die met een zeilbootje op de Rijn aan het varen waren. De Wageningsche Courant merkt nogal cryptisch op: "De heeren gebr. Van Rijswijk zullen dan ook wel doen zeilers van waaghalzen te onderscheiden." Dat impliceert dat die jongend de zeilboot gehuurd hadden bij de Gebr. Van Rijswijk. Hadden die toen al de werf in hun bezit, of verhuurden ze alleen bootjes -- misschien zelfs nog vanaf de scheepswerf aan het Renkumsche Veer?
De Gemeente Wageningen wil af van die landtong in de haven, waar de werf op ligt. Op 22 november 1915 schrijft K. Pringle, Hoofdingenieur bij Provinciale Waterstaat Gelderland, een rapport over de wenselijkheid van het mogelijkheden van de haven. Hij merkt hierbij terloops op: "... de aan de gemeente in eigendom toebehoorende scheepstimmerwerf die [...] voor eene som van fl. 200,-- per jaar aan een particulier wordt verhuurd ...". En verderop: "een scheepswerf die, hoewel niet groot, toch nuttige diensten bewijst aan de kleine schipperij. Veeleer had men er naar moeten streven deze scheepswerf te behouden." Zestien jaar later, in de raadsvergadering van 25 november 1931 komt het plan weer boven, dit keer met een verplaatsing van de werf naar de monding van het Havenkanaal. Volgens de directeur der Gemeentewerken is de scheepswerf "in zeer vervallen staat verkeerende". De landtong zou pas in 1965 verdwijnen.
Wikipedia vermeldt dat de nieuwe pont voor het Renkumse Veer in 1920 is gebouwd bij de Gebr. van Rijswijk.
In 1921 wordt de huur van de werf, die in 1915 nog 200 gulden per jaar was, per 1 januari 1922 opgehoogd naar 300 gulden per jaar.
In de grote depressie van de jaren dertig moeten de gebroeders Van Rijswijk het kennelijk over een andere boeg gooien. In de Wageningsche Courant van augustus 1933 bieden ze in een advertentie "Motorboottochten op den Rijn" aan, alsmede roeiboten te huur. De laatste vermelding van de werf die ik kon vinden is uit 1934, als er een "flinke roeiboot" wordt aangeboden die te bezichtigen is op de werf. Daarna blijft het stil rond de werf.
De werf is later overgenomen door scheepswerf Jansen, zie aldaar. Opmerkelijk is dat er geen enkele meting van een van beide werven is tussen 1929 en 1963. Ook opmerkelijk: van de 38 metingen die toegeschreven worden aan de werf van de Gebr. van Rijswijk zijn er maar vijf eerste of enige metingen van een schip. Het lijkt er dus op alsof de gebroeders zich hebben toegelegd op verbouwingen, verlengingen en motorisering van bestaande schepen, waarna die schepen meestal werden hermeten.
De Beeldbank Wageningen geeft een foto van de werf van vóór 1906 en schrijft die toe aan de werf van Jansen, maar dat is klinkklare onzin. De werf moet toen of nog van Van Tienhoven geweest zijn, of al van de Gebr. van Rijswijk.
(JS, juli 2022)
Aanvullingen en verbeteringen zijn altijd welkom! E-mail ze naar wervenlijst[at]s2ho.nl
Vervang [at] door een apestaartje (@). Zo krijgen wij beduidend minder spam!