Deze pagina geeft bijzonderheden over deze werf. Als u de pagina gelezen hebt kunt u hem sluiten. U komt dan terug op de detailpagina over het schip.
Er ging in de metingen nog
al eens iets fout bij het overnemen van de werfnaam: vaak kregen de scheepsmeters de naam van de werf niet te zien
maar werd die verteld door de schipper of de eigenaar. De meters schreven op wat ze dachten te horen.
Bovendien was het handschrift van de meters niet altijd even duidelijk, dus bij het digitaliseren
van de scheepsgegevens ging ook nog wel eens wat mis. We hebben getracht de naam van de werf
te achterhalen zoals die door de werf zelf het vaakst gebruikt werd. In dit geval dus:
"T.A. van der Werff, scheepsbouwwerf "de Onderneming"".
De werfcode is: =Werff-Warga
Desgewenst kunt u alle metingen van schepen van deze werf inzien, onafhankelijk van de spelling die in de metingen voor de werf gebruikt is.
Het adres van de werf was Nieuwe Hoek 17 in Warga / Wergea.
Er staan 56 metingen voor deze werf in de database. Daarvan zijn er 37 eerste (of enige) metingen, dus met redelijke zekerheid unieke schepen.
De werf bouwde hoofdzakelijk binnenschepen.
Het eerste bouwjaar (dus niet meetjaar!) dat in de metingen voor de werf vermeld wordt is 1902.
Het laatste bouwjaar dat in de metingen voor de werf vermeld wordt is 1926.
Afgezien van overduidelijke schrijffouten en misinterpretaties komen we in de metingen de volgende namen
voor de werf tegen:
Deze werf is uitstekend gedocumenteerd. Ik geef hier daarom alleen een uittreksel, en verwijs voor de details naar de literatuurlijst hieronder. Veel van de daarin genoemde websites hebben ook foto's van de werf.
De werf is gesticht door Hendrik Hendriks Postma in 1874. Hij investeerde groots in de werf, maar kon het niet bolwerken en ging in 1881 failliet. De werf werd als beleggingsobject gekocht door Jacob Eindhoven. Die verhuurde de werf -- nog steeds in 1881 -- aan Tjibbele Ates van der Werff (1856 - 1926). Tjibbele was een kleinzoon van Ate Pieters van der Werff, die eind 19e eeuw de scheepswerf in Langewijk bezat (zie =Werff-Langewijk). Volgens Klaas Postma heeft Tjibbele het vak daar geleerd. Tjibbele van der Werff hield van 1881 tot 1909 een lijst bij van de houten schepen die hij bouwde, die bewaard is gebleven. ("Aanteken Boek van alle nieuwe door mij gemaakte vaartuigen of schepen")
Jacob Eindhoven kocht de werf in 1881 ten bate van zijn toen nog minderjarige neef Jan Eindhoven. Die was in 1889 inmiddels meerderjarig en wilde van de werf af. Tjibbele van der Werff kon de werf kopen en was vanaf dat moment dus de eigenaar. In 1902 begon hij met het bouwen in ijzer. Dat wordt bevestigd door een advertentie in de Leeuwarder Courant van 19 juli 1902: "Ondergeteekende maakt door deze bekend, dat hij voortaan niet alleen HOUTEN, maar ook IJZEREN of STALEN SCHEPEN en alle soorten VAARTUIGEN zal maken en beveelt zich beleefd aan voor de levering van alles wat tot zijn vak behoort. T. A. v. d. WERFF, Scheepsbouwer te Warga." Alle metingen van schepen van zijn werf slaan op schepen die zijn gebouwd in ijzer of staal; de oudste is meting L455N van een roefschip (= skûtsje) uit 1902. Jammer genoeg is de bouwlijst van ijzeren schepen niet bewaard gebleven. Volgens de literatuur heeft Tjibbele Ates nooit in ijzer gewerkt, maar liet hij het ijzer over aan een meesterknecht, Roelof van der Meulen of "Grutte Roel".
Op 17 oktober 1926 overleed Tjibbele Ates van der Werff. De werf werd daarna geveild. Nieuwe eigenaar werd Barteld Tjibbeles van der Werff (1900-1977), een zoon van Tjibbele, maar niet de oudste zoon. (Tjibbele had elf kinderen uit twee huwelijken. Barteld was een zoon uit het tweede huwelijk.) De roerende goederen kwamen in handen van de weduwe van Tjibbele. Barteld moest dus de gereedschappen die hij gebruikte huren van zijn moeder -- wat in die tijd niet ongebruikelijk was, het was een vorm van pensioen voor de weduwe.
Opmerkelijk is dat de metingen van de werf meteen na 1926 stoppen. De literatuur wijt dit aan de "slechte tijd", maar de jaren 1926 - 1929 waren in het algemeen nou juist helemaal niet zo slecht voor de Nederlandse scheepsbouw. De opmerking dat de vraag naar skûtsjes afnam snijdt, denk ik, meer hout.
Na de crisis van 1929 en in de depressie van de jaren dertig heeft Barteld de werf met minimale middelen voortgezet. Al in 1932 is hij begonnen met de bouw van jachten, en de werf heeft dat lang volgehouden. Na de Tweede Wereldoorlog werden er vrijwel uitsluitend nog jachten gebouwd. In 1966 werd de werf overgenomen door de zoons van Barteld, Boele van der Werff (1938) en Tjibbe van der Werff (1940). In 1973 werd het laatste nieuwgebouwde jacht opgeleverd, vanaf dat moment hield de werf zich alleen nog bezig met verhuur, onderhoud en reparatie. In 1978 gingen de broers uiteen enzette Boele het bedrijf alleen voort. In 1988 werd het bedrijf omgezet in een jachthaven, later kwam er ook nog een camping bij. In 2001 trad Boele terug en zijn dochter Jannie nam, met haar echtgenoot Pieter Postma, het stokje over. In de daaropvolgende jaren vormden de jachhaven en de camping de belangrijkste bron van inkomsten, maar op de werf werden en worden wel nog scheepsrestauraties uitgevoerd. Maar dat alles zien we niet terug in de metingen.
Er zijn meer schepen in Warga gebouwd dan alleen de in de lijst genoemde, waaronder een hele serie houten roefschepen (= skûtsjes) uit de periode 1872-1898. Maar bij al die schepen ontbreekt in de meting de naam van de werf. Een deel daarvan zou heel goed gebouwd kunnen zijn door Van der Werff, vanaf 1881. Vul dus ook even op deze website achter de "plaats van de werf" Warga in, zonder verder iets op te geven. Na 1926 droogt het dus snel op met de scheepsmetingen: er komen nog een dekschuit en een heibak uit Warga, maar dan houdt het op. De vele jachten die vanaf 1932 gebouwd zijn door de werf zijn geen van alle gemeten.
(JS, juli 2022)
Aanvullingen en verbeteringen zijn altijd welkom! E-mail ze naar wervenlijst[at]s2ho.nl
Vervang [at] door een apestaartje (@). Zo krijgen wij beduidend minder spam!