Deze pagina geeft bijzonderheden over deze werf. Als u de pagina gelezen hebt kunt u hem sluiten. U komt dan terug op de detailpagina over het schip.
Er ging in de metingen nog
al eens iets fout bij het overnemen van de werfnaam: vaak kregen de scheepsmeters de naam van de werf niet te zien
maar werd die verteld door de schipper of de eigenaar. De meters schreven op wat ze dachten te horen.
Bovendien was het handschrift van de meters niet altijd even duidelijk, dus bij het digitaliseren
van de scheepsgegevens ging ook nog wel eens wat mis. We hebben getracht de naam van de werf
te achterhalen zoals die door de werf zelf het vaakst gebruikt werd. In dit geval dus:
"Fa. A. van den Ende, Scheepswerf 'Koning William'".
De werfcode is: =William-Ende-Amsterd
Desgewenst kunt u alle metingen van schepen van deze werf inzien, onafhankelijk van de spelling die in de metingen voor de werf gebruikt is.
Het adres van de werf was Hoogte Kadijk 145b in Amsterdam.
Er staan 132 metingen voor deze werf in de database. Daarvan zijn er 84 eerste (of enige) metingen, dus met redelijke zekerheid unieke schepen.
De werf bouwde hoofdzakelijk dekschuiten.
Het eerste bouwjaar (dus niet meetjaar!) dat in de metingen voor de werf vermeld wordt is 1900.
Het laatste bouwjaar dat in de metingen voor de werf vermeld wordt is 1989.
Afgezien van overduidelijke schrijffouten en misinterpretaties komen we in de metingen de volgende namen
voor de werf tegen:
Dit is een oude werf, volgens Van der Baan en Bon al opgericht in 1694 (zie de bronnen- en literatuuropgave), volgens de Wervenlijst van Binnenvaarttaal in 1838. Met "Koning William" wordt meestal Stadhouder Willem III aangeduid, die na de "Glorious Revolution" van 1688 tevens koning van Engeland werd. Dus 1694 als startdatum - 6 jaar na de Glorious Revolution - is heel wel mogelijk, maar de auteurs noemen geen bewijsplaats. We komen de naam "Koning William" voor het eerst in een primaire bron tegen in de Amsterdamsche Almanak voor Koophandel en Zeevaart van 1840. De werf is dan eigendom van ene Cornelis Ernst Duyts, die nog twee andere werven op de Hoogte Kadijk bezit, namelijk Het Roopaard en Het Kromhout.
Volgens Van der Baan en Bon wordt de werf tussen 1840 en 1854 gekocht door Ewoud van der Hoog, die voorheen de werf Hollands Trouw in Maassluis bezat. In 1854 doet hij de werf over aan zijn zoon Arie van der Hoog. Ewout van der Hoog is overleden in 1857, Arie van der Hoog in 1877. (Bron: genealogie online) De werf blijft echter opereren onder de naam Firma A. van der Hoog & Co, scheepswerf "Koning William". In de periode 1854 - 1859 levert de werf maar liefst zes zeeschepen op, en in 1862 nog een. (Bron: MarHisData). Daarna worden er geen zeeschepen meer gebouwd op de werf.
Vanaf 1864 exploiteert C. van Heemstede Obelt de werf. (Bron: Het Zeilend Scheehout) Tot 1877 misschien als vennoot (de "& Co"), vanaf 1877 als eigenaar - of als zetbaas van de erven van Arie van der Hoog, dat wordt niet duidelijk. Hij bouwt heel kleine houten schepen, roeiboten en jachten. Volgens een advertentie uit 1884 bouwde hij "race-gieken, out- en inrigged wherry's, stoom-yachten, pleiziersloepen, Centre-boards (kielbooten) [sic, JS], white-pine raceriemen en vijverbootjes". (Bron: Advertentie in "De Nederlandsche Sport, jrg 3, 1884, no 110, 30-08-1884.) Hij was goed in zijn vak: in 1886 krijgt hij opdracht van de koning om voor prinses Wilhelmina (die toen 6 jaar oud was) een twee-persoons (vier-riems) "inrigged wherry" met vaste banken te bouwen. (Bron: Het Zeilend Scheehout.) In 1891 en 1893 adverteert hij opnieuw in de Nederlandsche Sport. In die advertenties is zijn eigen naam in veel grotere letters gespeld dan de naam van de werf. Anderen doen schamper over zijn activiteiten. Westerman, die de biografie van de werf 't Kromhout schreef, vermeldt daarin dat ... "de werf "De Koning William" aan de Hoogte Kadijk van de Firma A. van der Hoog & Co, geleid door C. van der Heemstede Obelt, [ ... in 1898 was ...] stilgelegd; slechts als een sloepen- en blokmakerij met een tiental werklieden bleef zij voortbestaan." 10 man? Dat is groter dan menige jachtwerf heden ten dage.
Dan verschijnt een nieuwe eigenaar: A. van den Ende. De datum waarop hij de werf overneemt is niet duidelijk. Op 29 december 1933 staat er een klein artikeltje in het Algemeen Handelsblad: "Op 2 januari zal het 25 jaar zijn geleden, dat de heer A. van der Ende aan de Hoogte Kadijk vestigde de scheepswerf en dekschuitenverhuurderij Koning William." Hij moet de zaak dan dus op 2 januari 1909 hebben overgenomen. Een soortgelijk artikel staat in De Standaard van 30 december 1933. Daarin valt ook te lezen dat A. van den Ende (zij spellen de naam wel goed) al op "ver gevorderde leeftijd" is, en dat zijn drie zoons de dagelijkse directie voeren. Bewonderend schrijft de Standaard dat Van den Ende zo oud is dat hij het vak nog in de houten scheepsbouw geleerd heeft, en dus als een van de weinigen in 1933 nog houten schepen kan repareren.
In 1935 sterft Van den Ende (Algemeen Handelsblad 11 april 1935). Zijn zoons nemen de werf over maar de naam van de werf wijzigt niet en blijft tot 1971 "A. van den Ende, Scheepswerf Koning William". Met die startdatum van Van den Ende is iets raars aan de hand: in het Algemeen Handelsblad van 31 juli 1947 staat een annonce van de werf: "Op 5 augustus 1947 zal het 40 jaar geleden zijn dat door wijlen de heer A. van den Ende werd opgericht de Scheepswerf en Schuitenverhuurderij 'Koning William." Hè? Dat was toch op 2 januari 1909, niet op 5 augustus 1907? Het wordt nog gekker: in een artikel in Trouw van 27 augustus 1948 wordt het 50-jarig bestaan geclaimd. Laten we het er maar op houden dat Van den Ende de werf rond de eeuwwisseling overgenomen heeft.
In 1971 neemt in Coen Kerkelaan de werf over. De naam van de werf wordt dan weer gewoon "Scheepswerf Koning William". Ook Kerkelaan heeft de werf, samen met zijn zoons, heel lang in bezit gehad. In 1997 is de werf gerenoveerd, hoofdzakelijk om aan de inmiddels aangescherpte milieu-eisen te voldoen. In 2011 komen er klachten van de omwonenden over geluidsoverlast. Dat is een enorme strijd geworden, mede omdat andere buurtbewoners de werf juist op de monumentenlijst wilden hebben. Dat is tot aan de Hoge Raad uitgevochten, maar uiteindelijk trok de werf aan het kortste eind. Eind 2017, begin 2018 werd de werf gesloten. Kerkelaan heeft de grond verkocht, daar komt nu de zoveelste jachthaven met luxe appartementen.
De scheepsmetingen beslaan de periode 1900 - 1963, met één uitschieter in 1989. Van den Ende was, net als zoveel andere Amsterdamse werfeigenaren, in de eerste plaats dekschuitenverhuurder die zijn eigen dekschuiten bouwde - en af en toe ook een voor een concurrent. Vrijwel alle schepen die hij bouwde waren dekschuiten, al of niet gemotoriseerd. Er is in de metingen maar één uitzondering: een woonschip uit 1941 (meting A23829N), maar dat heeft hij nou juist niet gebouwd maar alleen verbouwd. De ene meting uit 1989 (dus gebouwd door Kerkelaan) betreft een motorsleepboot.
(JS, juni 2021)
Aanvullingen en verbeteringen zijn altijd welkom! E-mail ze naar wervenlijst[at]s2ho.nl
Vervang [at] door een apestaartje (@). Zo krijgen wij beduidend minder spam!