Deze pagina geeft bijzonderheden over deze werf. Als u de pagina gelezen hebt kunt u hem sluiten. U komt dan terug op de detailpagina over het schip.
Er ging in de metingen nog
al eens iets fout bij het overnemen van de werfnaam: vaak kregen de scheepsmeters de naam van de werf niet te zien
maar werd die verteld door de schipper of de eigenaar. De meters schreven op wat ze dachten te horen.
Bovendien was het handschrift van de meters niet altijd even duidelijk, dus bij het digitaliseren
van de scheepsgegevens ging ook nog wel eens wat mis. We hebben getracht de naam van de werf
te achterhalen zoals die door de werf zelf het vaakst gebruikt werd. In dit geval dus:
"Scheepswerf De Keulsche Vaart, Machinefabriek De Wiers".
De werfcode is: =Keulsche-Vreeswijk
Desgewenst kunt u alle metingen van schepen van deze werf inzien, onafhankelijk van de spelling die in de metingen voor de werf gebruikt is.
Het adres van de werf was Wierselaan, thans Houtwerf/Wiersedreef in Vreeswijk.
Er staan 2 metingen voor deze werf in de database. Daarvan zijn er 2 eerste (of enige) metingen, dus met redelijke zekerheid unieke schepen.
De werf bouwde hoofdzakelijk binnenschepen.
Het eerste bouwjaar (dus niet meetjaar!) dat in de metingen voor de werf vermeld wordt is 1902.
Het laatste bouwjaar dat in de metingen voor de werf vermeld wordt is 1902.
Later is de werf overgenomen of opgevolgd door de werf Firma Gebr. van Zutphen in Vreeswijk.
Het stelsel van waterwegen dat werd aangeduid als De Keulsche Vaart was een van de voorlopers van het huidige Amsterdam Rijnkanaal. Het meest zuidelijke pand van de Keulsche Vaart werd gevormd door de Vaartsche Rijn met de (oude) sluis in Vreeswijk. De Keulsche Vaart werd rond 1890 vervangen door het Merwedekanaal, dat boven de Lek ongeveeer hetzelfde traject volgde. In Vreeswijk werd voor het Merwedekanaal een nieuwe sluis aangelegd.
In 1879 werd de "N.V. Sleepvaart Maatschappij De Keulsche Vaart" opgericht, die als "N.V. Stoombootdienst De Keulsche Vaart" zou uitgroeien tot een van de grootste beurt- en vrachtvaartrederijen van Nederland aan het eind van de eeuw. In 1945 werd de rederij overgenomen door de Steenkolen Handelsvereniging (SHV) en wordt van de beurs gehaald. De naam Rederij De Keulsche Vaart verdwijnt rond 1970.
De rederij koopt in 1899 de vervallen buitenplaats "De Wiers" met bijbehorend park om er een reparatiewerf te vestigen. De N.V. laat een haventje graven met een scheepshelling. Er wordt deels gebruik gemaakt van de vijvers in het park om een haven naast het huis te graven en naast het huis wordt een scheepshelling gebouwd. De stenen theekoepel wordt gesloopt om plaats te maken voor de haveningang en alle grachten die nog niet zijn dichtgeslibd worden gedempt. Het huis wordt een reparatiewerkplaats voor stoomvaartuigen. In 1900 komt er een machinefabriek in (anderen zeggen: in een apart gebouw achter) het huis: de machinefabriek "De Wiers". De "Canon van Nederland" heeft een foto van vóór 1947 van het personeel van De Wiers, met op de achtergrond het huis.
Na W.O. II hebben de werf en de machinefabriek een verschillende geschiedenis.
Allereerst de machinefabriek. Die wordt in 1947 (de rederij is inmiddels eigenom van de SHV) vernieuwd. Het huis De Wierswordt afgebroken, alleen de kelders blijven staan. Op deze kelders wordt een moderne fabriekshal gebouwd. Maar nadat de rederij De Keulsche Vaart in 1972 (?) geliquideerd is, is er ook geen plaats meer voor de machinefabriek. In 1998 wordt de machinefabriek "De Wiers" afgebroken. Slechts de kelders blijven bewaard.
De werf was al eerder in andere handen overgegaan. In 1952 wordt de werf gekocht door de N.V. Scheepswerf en Machinefabriek Van Zutphen, die aan de zuidkant van de huidige passantenhaven gelegen was. Inderdaad: de voormalige werf van Bennik. Van Zutphen verdubbelde met die aankoop zijn werfterrein. Maar na afloop van de glorietijd van de Nederlandse scheepsbouw in de jaren 1955-1975 gaat ook Van Zutphen in 1982 failliet. Het werfterrein ligt geruime tijd braak.
In 2004 koopt een Utrechtse architect de resten van het huis en bouwt daar een min of meer modern gebouw, dat thans (2022) als atelier en kantoor, maar ook als restaurant in gebruik is. De contouren van de werf zijn vanuit de lucht nog zichtbaar als het terrein van de Watersportvereniging Plettenburg.
Er zijn archiefstukken over de werf en de machinefabriek bewaard gebleven. Opmerkelijk is een hinderwetaanvraag uit 1893 van de N.V. de Keulsche Vaart voor het mogen vestigen van een smederij op het adres Wierselaan 133. Dat is het adres van de werf van A. Bennik (=Bennik-Vreeswijk). kennelijk werkt de rederij De Keulsche Vaart voor 1899 intensief samen met Bennik. Dat wordt nog veel interessanter als we de metingen bekijken.
Om te beginnen: de werf was bedoeld als reparatiewerf, de N.V. De Keulsche Vaart liet zijn sleepboten en schepen elders bouwen (veelal bij Piet Smit Jr. in Rotterdam). We hebben dus maar twee metingen van schepen die op de werf gebouwd zouden zijn: een sleepboot uit 1902 (meting D4840N), die pas in 1932 voor het eerst gemeten is. De meter vermeldt als werf "De Wiers". Het is heel goed mogelijk dat de boot elders is gebouwd en slechts van de machine en ketel is voorzien bij De Wiers.
De andere meting (A1374N) betreft een aak, die eveneens in 1902 gebouwd is. Ook de meting is uit 1902, dus van kort na de bouw. Opvallend is dat die aak niet voor de rederij De Keulsche Vaart is gebouwd, maar voor een particulier. De scheepsmeter schrijft bij de opgave van de werf: "Werf van Maatschappij de Keulsche Vaart". Maar in een latere meting van hetzelfde schip staat als werf plotseling: "Bennink te Vreeswijk". Gezien het feit dat de rederij De Keulsche Vaart kennelijk intensief zaken deed met Bennik, is het aannemelijk dat dit schip helemaal niet bij de werf De Keulsche Vaart gebouwd is, maar bij Bennik. Kortom, aan beide metingen zit een luchtje. Dat neemt niet weg dat deze werf een bekende reparatiewerf was, maar dus waarschijnlijk geen nieuwbouwwerf.
Alle werven in Vreeswijk samengevat: in 1900 zijn er drie werven, Buitendijk (Wierselaan 113), Bennik (Wierselaan 133) en De Keulsche Vaart (Wierselaan t.h.v. 241). Buitenweg blijft bestaan tot 1994 en dat terrein is thans de Museumwerf Vreeswijk. Bennik wordt in 1905 overgenomen door Van Zutphen, die gaat in 1982 failliet. Op het terrein staan thans woningen. De werf De Keulsche Vaart wordt in 1952 overgenomen door Van Zutphen. Op dat terrein is thans nog een watersportvereniging actief. Het huis De Wiers dat bij die werf hoorde is herbouwd.
(JS, juli 2022)
Aanvullingen en verbeteringen zijn altijd welkom! E-mail ze naar wervenlijst[at]s2ho.nl
Vervang [at] door een apestaartje (@). Zo krijgen wij beduidend minder spam!